Karaciğerimiz hakkında merak ettikleriniz
"Yunan mitolojisinde, gökten ateşi çalarak insana veren Prometheus' un bir kayaya zincirle bağlandığı ve her gün dev bir kartalın, karaciğerinin bir parçasını yediği, daha sonra da karaciğerin kendisini yenileyerek eski halini aldığı anlatılır."
Bazı kişiler tarafından vücudun "can damarı" olarak da adlandırılan karaciğer, birçok metabolik işlevi yerine getirmenin yanı sıra, kanın pıhtılaşma oranını ayarlar ve kendini yeniler.
fotoğraf: newkon.net/
Peki karaciğer rahatsızlandığı taktirde neler olur? Uzmanlar, karaciğerimizi ilgilendiren en önemli 14 soruyu cevaplandırdılar:
Vücudu zehirli maddelerden arındıran bu organda sinir bulunmadığından dolayı, karaciğerde meydana gelen bir rahatsızlık ağrılara yol açmaz. Bu sebepten dolayı da rahatsızlık ne yazık ki ancak ileri bir aşamada tespit edilir.
2) Karaciğerimizde bir sorun olduğunu nasıl anlarız?
-Karaciğerle ilgili sorunlar karnın üst kısmında şişlik ve aşırı tokluk hissi şeklinde kendini gösterir.
-Uzun süreli sıkça nükseden halsizlik de önemli belirtiler arasında yer alır.
Bu durumların sık yaşanması halinde, sebep mutlaka bir hekim tarafından araştırılmalıdır.
3) Karaciğer problemleri sadece aşırı alkol alan kişilerde mi meydana gelir? Bu yanlış kanı oldukça yaygındır. Her ne kadar gelişmiş ülkelerde kronik bir karaciğer rahatsızlığından yüzde 30 ile 40 arasında alkol tüketimi sorumlu olsa da, karaciğer rahatsızlıklarının başka sebepleri de vardır. Örneğin kimyasal maddeler, ilaç veya virüse bağlı enfeksiyonlar da karaciğerin rahatsızlanmasına sebep olabilir. Ülkemizde ise viral hepatitler ön plandadır. 4) Hangi virüsler karaciğere zarar verir? Çoğu vakada en önemli etken Hepatit B virüsüdür. Bu virüs her türlü vücut sıvısından bulaşabilir. Özellikle prezervatif kullanmadan bulunulan cinsel ilişkiler, bu virüsün bulaşmasına ve hastalıklara yol açmasına neden olur. Bunun dışında dövme yapılırken kullanılan ve temiz olmayan araçlar (şırınga gibi) da en önemli virüs bulaşma yollarıdır.
5) Virüs vücutta nelere yol açar? Hepatit B virüsü karaciğerin parçalanmasına neden olur. Virüsün vücuda girmesiyle hastalığın ortaya çıkması arasında geçen süre 30 ile 180 gündür. Fakat belirtiler tam olarak bir karaciğer enfeksiyonu sinyalini vermez. Daha çok halsizlik ve soğuk algınlığında yaşanan ağrılara benzerler. Bu durum uzun süre devam ederse, mutlaka karaciğerin değerleri kontrol ettirilmelidir.
6) Hepatit neden bu kadar tehlikeli bir hastalık? Sağlıklı bir bağışıklık sistemi birçok virüsle tek başına savaşabilir. 1-6 ay kadar süren bir dönemden sonra hastalık tamamen yenilmiş ve vücut bu hastalığa karşı ömür boyu sürecek bir bağışıklık kazanmış olur. Fakat vakaların yüzde 5 ile 10'unda Hepatit kronikleşir. Yani virüsler karaciğerde kalır ve zarar vermeye devam eder. Yıllar sonra bu durum siroz veya karaciğer kanserine dönüşebilir. 7) Hepatit ve sarılık aynı şey mi? Hayır. Gözlerde veya vücutta meydana gelen sarılaşma, karaciğerle ilgili bir rahatsızlıktan dolayı kanda artan safra miktarına bağlı olarak ortaya çıkar. Bu durum ancak her iki vakada bir meydana gelir. 8) Hepatit A hangi durumlarda bulaşır? Hepatit A özellikle temiz olmayan suları içmek suretiyle ağız yoluyla veya tuvalet gibi yerlerden bağırsak yoluyla vücuda bulaşır. Bu nedenle az gelişmiş bölgelerde musluktan su içilmemesi ve içeceklerin buzsuz tüketilmesi gerekir.
9) Kronik Hepatit olması durumunda sürekli yatak istirahatı mi gerekir? Hayır, halsizlik gibi şikayetler zaman zaman oluşur. Fakat bunlar uzun süreli değildir. Kronik vakalar günlük hayatlarına normal bir şekilde devam edebilir. Fakat siroz veya kanser olma riskleri oldukça yüksektir. Kronik karaciğer hastalıkları interferon ile tedavi edilebilir. 10) Siroz nasıl bir hastalıktır? Yumuşak bir dokuya sahip olan karaciğer, siroza yakalanması durumunda küçülür ve yumruk büyüklüğünde bir boyuta ulaşır. Karaciğer bu durumda sertleşir ve etrafını doku kaplar. Karaciğer bu durumda işlevini yerine getiremez ve hayati tehlike oluşur. Eğer siroz zamanında tedavi edilir ve küçülme durdurulabilirse, hastalık uzun yıllar hastaya sorun çıkarmadan takip edilebilir. 11) Karaciğer yağlanması nasıl olur? Alkolün yüzde 90'ı karaciğer tarafından vücuttan atılır. Karaciğer bu işlem sırasında zehirli bir madde üretir. Bu madde karaciğer için son derece zararlıdır. Çünkü karaciğerde yağ hücrelerinin oluşmasına neden olur ve aşırı derecede alkol tüketimiyle karaciğerin yağlanmasına yol açar. İleri safhalarda karaciğerde bağ dokusu oluşur ve siroz olur.
12) Karaciğerin alkol limiti nedir? Bu daha çok bünyeye bağlıdır. Yani alkolün karaciğerden ne kadar çabuk atılması ile ilgilidir. Özellikle günlük rutin tüketim zararlıdır.
13) Karaciğerin sağlıklı olduğu nasıl anlaşılır? Doktor tarafından kan testi yoluyla karaciğerin değerleri ölçülerek bir terslik olup olmadığı anlaşılabilir. Ayrıca tomografi, sonografi ve buna benzer tetkikler de gerekli olabilir. Karaciğerin üst tabakasının sağlıklı olup olmadığını anlamak için, karaciğerden mikroskobik parça alarak biyopsi de yapılabilir.
14) Beslenme konusunda nelere dikkat edilmeli? Özellikle hayvansal yağlar karaciğer için oldukça zararlıdır. Bunun yerine bitkisel veya balık yağları tercih edilebilir. Özellikle bakliyat, filiz ve balık ürünleri. Şeker vücutta yağa dönüştürüldüğü için, şeker tüketiminde de daha dikkatli olmak gerekir. Ağırlıklı olarak sebze ve meyve tüketmeye özen gösterilmelidir. Karaciğerinizin yükünü azaltın İç Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Elif Akün, karaciğerin yükünü azaltmak için birkaç öneride bulundu: "Alkol, yağlı besinler, fazla ilaç tüketimi ve enfeksiyonlar zaten karaciğeri yeteri kadar yorar. Bu nedenle karaciğerinizin yükünü azaltmak için, ona doğal besinlerle yardımcı olabilirsiniz."
Enginar: Özellikle karaciğerden atılması gereken azota benzer maddeler konusunda karaciğerin işini kolaylaştırır. Enginar, konsantre veya kapsül şeklinde olmaktan ziyade, taze olarak tüketilmelidir.
Devedikeni: Bu bitki içerdiği maddeler sayesinde hem karaciğeri yeniler hem de enfeksiyonlara iyi gelir.
Hindiba: Karaciğeri zehirli maddelerden arındırır ve hazmı kolaylaştırır. Yaprakları salata olarak, kökleri de kaynatılıp tüketilebilir.
Havuç: İçerdiği antioxidanlar (betakaroten ve flavonoid) sayesinde karaciğeri temizler.
Karaciğer kanı temizliyor Karaciğer, bedenimizin sağ tarafında, karnın üst kısmında, diyaframın altında bulunuyor. Sağ ve sol olmak üzere iki parçadan oluşuyor. Aynı zamanda alt kısımlarında iki küçük parça daha bulunuyor. Karaciğer; vücudumuzdaki zehirli maddeleri dışarı atmakla görevli bir organ. Hücreleri sayesinde kandaki zararlı maddeler (aminoasitler ve amonyak gibi) filtre edilip yararlı maddelere dönüştürülüyor. Zehirli maddeleri filtre etmenin yanı sıra, karaciğerin bir diğer önemli işlevi de, yağların hazmedilmesini sağlayan safra sıvısı ve hayati önem taşıyan albümin üretmek. Bunun dışında besinleri, organizmaya faydalı olacak maddelere dönüştürüyor. Ayrıca vücut, ihtiyacı olan enerjinin büyük bir kısmını da karaciğerden alıyor.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder