Birlik Borçtan çıkamadı, Üreticiyi haciz korkusu Sardı

Birlik Borçtan çıkamadı, Üreticiyi haciz korkusu Sardı

Sadece devlete 900 milyon TL’ye yakın borcu olan 17 birlik için yolun sonu göründü. Bakanlığın birliklere, ‘Borçlarınıza kasanıza, gayrimenkullerinize o da yetmezse ortaklarınıza kadar uzanırız’ mesajı endişe yarattı.

Yaklaşık 1 milyona yakın üyesi ile çiftçinin en büyük örgütü olan üretici birlikleri için son göründü. Yıllarca siyasetin gölgesinde zarar üstüne zarar yazan birliklerin özerkleşmesi için başlatılan “Dünya Bankası Destekli Yeniden Yapılanma Süreci” de birliklerin yarasına merhem olamadı. Alacaklılar artık birlikleri pas geçerek ortaklarının yani üreticinin kapısına dayanmaya başladı.

2008′in sonunda tamamlanan Yeniden Yapılanma Süreci’ne rağmen sadece devlete 900 milyon TL’ye yakın borcu olan 17 birliğin son umudu 4572 Sayılı Kanun’un sil baştan değiştirilmesiydi. Ancak, 19 Temmuz’da Tariş Pamuk’un olağan üstü genel kurulunda yaşananlar, mevcut taslağın birliklerin sorunlarını çözmek bir yana gelecek kaygılarını daha da pekiştirdi.

Özerk olması gereken Tariş Pamuk’un olağanüstü genel kuruluna sürpriz biçimde 3 sayfalık bir talimat yazısı gönderen Sanayi ve Ticaret Bakanlığı birlik yönetici ve ortaklarına, “Borçlarınızı ödemezseniz önce kasanıza, yetmezse gayrimenkullerinize o da yetmezse ortaklarınıza kadar uzanırız” mesajını verdi.

Borçları nedeniyle iplik fabrikasını satılığa çıkaran birliğin ortakları “şimdi ne olacak” sorusuyla başbaşa kalırken, üreticiyi haciz korkusuna iten benzer süreç nisan ayından bu yana Fiskobirlik’te de yaşanıyor.

Yeniden yapılanmanın modeli yoktu

Birlikler için 2000 yılı adeta sonun başlangıcı oldu. 2000 yılında Dünya Bankası’nın isteği ile özerkleşmeleri ve kendi finansal sistemlerini kurmaları amacıyla Tarımda Reform Uygulama Projesi (ARIP) başlatıldı. Yeniden Yapılanma Süreci olarak da adlandırılan bu dönem 2008 yılı sonunda amacına ulaşmadan sona erdi.

Birliklerin bu noktada beklentisi ise şu anda yürürlükte olan 4572 Sayılı Kanun’un sil baştan yenilerek yepyeni bir model ile yürürlüğe girmesi. Kanunun yenilenmesi konusunda aslında son bir yıldır çalışma sürüyor. Ancak, hazırlanan taslak metin birliklerin eleştirilerine hedef oluyor.

Hazırlanan taslağın odaklandığı tek noktanın “birlik yöneticilerine güvensizlik” olduğu belirtiliyor. Taslakta, “oluşacak zararlar konusunda yöneticilerden hesap sorulacak” yönündeki bir maddenin yanı sıra finansal ayağının da eksikliğine dikkat çekiliyor.

Tarım satış kooperatif birlikleri 2000′den bu yana ürün alımlarında finansman desteği olarak Destekleme Fiyat İstikrar Fonu’ndan (DFİF) toplam 1 milyon 436 bin TL kredi kullandı. Fon, kullanılan krediler için 854 milyon TL faiz uygularken, kooperatifler kullandıkları kredi karşılığında devlete 1 milyon 447 bin TL ödeme yaptı. Halen Birliklerin 31 Ocak 2009 vadeli 844 milyon 140 bin 267 TL Destekleme Fiyat İstikrar Fonu kredisi borçları bulunuyor.

Şekerbank uyarı mektubu gönderdi
Fiskobirlik’in garantörlüğünde Şekerbank’tan kredi kullanmak zorunda kalan 10 bin fındık üreticisi nisan ayından bu yana Şekerbank’tan uyarı mektupları alıyor. Şekerbank’a 40 milyon TL borçları kaldığını açıklayan Fiskobirlik Yönetim Kurulu Başkanı Lütfi Bayraktar, “Şekerbank üreticiye mektuplar göndererek aslında hükümeti uyarıyor. ‘Bu sorunu çözmezseniz bu birlik kapanır’ diyor” açıklamasını yapıyor.

Bayraktar, üreticinin haciz korkusunu ise şimdilik gereksiz buluyor. Bayraktar, “Eğer hacizlik bir durum olacaksa da bu ilk olarak Fiskobirlik’e yansır. Şekerbank zaten nisan ayından bu yana hesaplarımıza el koymuş durumda. Banka ödenmeyen borçlarına karşılık Ünye’deki hizmet binasını satışa çıkardı. Banka olası mudilerine karşı böyle bir şey yapmaya cesaret edemez” diyor.

Tariş Pamuk’un yeni başkanı Beliğ Azbazdar’a göre de birliklere ait borçların üreticiye fatura edilmesi şu durumda mümkün değil. Bakanlığın gönderdiği talimat yazısının üreticiye ikaz amacı taşıdığını iddia eden Beliğ Azbazdar, “Üreticiye haciz, yaşanabilecek en kötü senaryodur. Her ne kadar ana sözleşmede tahsil edilemeyen borçların kooperatiflere kadar inmesi mümkünse de süreç buna gitmez. Tariş Birlikleri buna izin vermez” açıklamasını yapıyor.

Evrensel kooperatifçilik modeli oluşturulmalı
“Yeniden yapılanma birliklere hiçbir şey katamazdı çünkü ne yeni bir model öneriyordu ne de finansal ayağı vardı” diyen Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği Başkanı Cahit Çetin, hazırlanan yasa taslağının da başarılı olma şansının çok zayıf olduğunu söyledi. Çetin, “Taslak eğer bu haliyle geçerse Türkiye’de artık kooperatifçilik yapmak imkansız hale gelir. Çünkü yine ortada ne bir model ne de birlikleri şu anki durumdan çıkaracak finansal arayış var. Eğer zarar ederseniz yöneticiye hacize kadar varan bir uygulama yaparız düşüncesi birlikleri geriye götürmekten başka bir işe yaramaz. Yöneticinin hiç mi suçu yok. Elbette var. Ama suçu sadece yöneticilere atmak işin kolayı” diye konuştu. Çetin, Avrupa Birliği’ndeki örneklerden yola çıkılarak Türkiye’de artık evrensel kooperatifçilik modelinin oluşturulması gerektiğini belirtti.

‘Tamam mı devam mı’ kararı verilmeli
Tariş Üzüm Birliği Başkanı Ali Rıza Türker’e göre ise Türkiye’nin öncelikle kooperatiflerin bir ihtiyaç olup olmadığına karar vermesi gerekiyor. “Birlikler Merkez Bankası görevi görüyor. Her yıl arz fazlası ürünü almak ve stok yapmak birliklerin görevi. Kim alacak bu ürünleri. Bu yükü hangi birlik ne kadar taşıyacak” diye konuşan Türker, “Hazırlanan yeni yasa taslağı bütün bu sorulara cevap verecek şekilde ortaya çıkmalı. Taslak birliklerin asli görevi gözardı edilmeden hazırlanmamalı. Hadi yapılan denilince yapılanma olmuyor. Eğer gerekiyorsa devlet eline silgiyi alıp bu borçları silmeli. Bunu yapmayacağım diyorsa Allah Kerim” diye konuştu.

Ayağımızın altındaki sehpayı çekiyorlar
Tariş İncir Birliği Başkanı Hasan Hüseyin Karazor’un taslak metin hakkındaki yorumu ise “Dağ fare doğurdu.” Bütün uyarılarına rağmen taslak metninin değişmediğini belirten Karazor, “Devlet birlikler söz konusu olunca kayıtsız kalıyor. Bu taslağın finans ayağı yok, eksik dedik. Değişen hiçbir şey olmadı. Finansman bulmak için TOKİ’ye bile gayrimenkul teklif ettik, ancak olumlu bir gelişme olmadı. Biz bu durumun bir süreç olduğunu düşünüyoruz. 2000′de Yeniden Yapılandırma adına boynumuza ip geçirdiler. Yeni taslak ile ayağımızın altındaki sehpayı da çekiyorlar. Birlikler için son uzak değil” dedi.

BM krizde kooperatiflere sarıldı
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban-Ki Moon, yaptığı bir açıklama ile kooperatiflerin önemine vurgu yaparak, “Kriz dönemlerinde bu önem daha da artıyor. Küresel iyileşme için kooperatifler daha büyük destekleri hak ediyor. Ben devletlerin kooperatiflerin kurulması ve geliştirilmesini destekleyecek politikaların benimsemeleri yönünde teşvik ediyorum” diyor. Bu açıklamanın Türk tarım sektörü açısından farklı bir önemi var. Çünkü bugün kooperatiflerin önemine vurgu yaparak desteklenmesine salık veren Dünya Bankası aynı zamanda Türkiye’de birliklerin sonunu hazırlayan projenin de mimarı.

3 MİLYAR TL’LİK BORÇLARI SİLİNDİ
* Birlikler, 2000′de özerkleşmiş ve hükümet 3 milyar TL’lik borcu silmişti.
* Özerkleşmenin ardından yine DFİF’ten destek alarak ayakta kaldılar.
* DFİF’ten alınan borç faiziyle birlikte 900 milyon liraya yaklaştı. Bu rakama bankalara olan borçlar dahil değil.
* Sadece Kayısıbirlik’in 25 milyon TL borcu, Pamuk Birliği’nin 400 milyon TL borcu bulunuyor. Tariş Pamuk’un ise mal varlıklarına haciz konulmuş durumda.

BİRLİKLER NASIL BU DURUMA GELDİ
* Birliklerin borç batağına girmesinde yönetim hataları, şişirilen kadrolar ve üreticiden uzaklaşma önemli rol oynuyor.
* Tüccar gibi çalışamayan birlikler, ürünü piyasadan daha pahalıya alıyor.
* Piyasada fiyatı belirleyemeyen birlikler, fiyatlar düştüğünde zarar ediyor.
* Maliyetleri düşüremeyen birlikler, zarar edilen faaliyetleri de bitirmiyor.

17 BİRLİK VAR
Antbirlik
Çukobirlik
Fiskobirlik
Gülbirlik
Güneydoğubirlik
Karadenizbirlik
Kayısıbirlik
Kozabirlik
Marmarabirlik
Tariş İncir
Tariş Pamuk
Tariş Üzüm
Tariş Zeytinyağı
Taskobirlik
Tiftikbirlik
Gapbirlik

31.08.2009 | Selma Bektaş | Referans

Kaynak;http://www.karasaban.net/birlikler-borctan-cikamadi-ureticiyi-haciz-korkusu-sardi/#more-2587